Trong rất nhiều thế hệ nữa, người ta hẳn sẽ vẫn còn nhắc tới những nhân vật chính của Rừng Na-uy như những con người đã sống, hết mình đến cùng cực với tuổi trẻ của họ.
- [Gatsby vĩ đại] Niềm tin bất diệt của Song Ngư
- [Harry Potter] Severus Snape – Ánh mắt đi xuyên cuộc đời người đàn ông Ma Kết
- [Thiên thần sa ngã] Cô gái Xử Nữ và Bao nhiêu tiền để đong đầy hạnh phúc?
“I once had a girl, or should I say, she once had me…” Ca từ bảng lảng và u hoài của Norwegian Wood, bằng cách này hay cách khác, luôn gợi tôi nhớ về những cảm thức tinh khiết nhất mỗi lần đọc cuốn tiểu thuyết lừng danh cùng tên – Rừng Na-uy: Đó là nỗi ám ảnh không lời về sự mất mát và tồn tại – giống như biết trước rằng một sớm mai thức dậy, cô gái của đêm ma mị đó sẽ hóa thành con chim nhỏ lặng lẽ bay đi.
Lấy bối cảnh cuối những năm 60 của thế kỷ trước, khoảng thời gian xã hội Nhật Bản trải qua những bước chuyển mình sâu sắc, từng nhân vật, từng lời thoại trong tuyệt tác nổi tiếng nhất của Haruki Murakami đồng loạt cất lên những tiếng kêu đồng vọng. Mối tình tay ba Naoko – Toru – Midori và hệ thống các nhân vật vệ tinh với những đặc điểm tính cách rất rõ nét của mình đã vẽ nên một bức tranh tình yêu ngọt ngào và u sầu trong nỗi buồn mênh mang, trống vắng rất Nhật Bản của thời hiện đại mà ở đó, không một thứ gì có giá trị mà không thể một ngày bỗng dưng tan biến mất. Không một thứ gì – dù là Toru, là Naoko, là Midori, hay bất cứ một hồi ức nào về những đam mê, cô đơn và khắc khoải của tuổi trẻ.
Toru – Kẻ lữ hành cô độc
Không phải ngẫu nhiên mà mở đầu cuốn tiểu thuyết rất dài, Murakami chọn bối cảnh trên máy bay, khi nhân vật chính đang một mình, giật mình bâng khuâng theo giai điệu của bản nhạc Norwegian Wood, rồi nhớ về một thời đã qua. Toru Wantanabe, hình ảnh người thanh niên đơn độc đầu tiên trong bộ ba, với cái tên gợi lên thanh âm “want-to-be” trong suốt câu chuyện như một kẻ lữ hành miết mải, cứ mãi tìm kiếm thân phận, tìm kiếm tình yêu, tìm kiếm một sự tồn tại có ý nghĩa. Vậy nên, càng không phải ngẫu nhiên, mà Murakami để Toru sinh ra giữa tháng 11 lạnh lẽo của đất nước hoa anh đào, sinh ra để tự ủ ấm mình, sinh ra để trở thành một chàng trai Bọ Cạp, nhiều đam mê, nhưng cũng nhiều tuyệt vọng.
Để nói về cung hoàng đạo cô độc hàng đầu, sẽ chẳng ai ngại ngần gọi tên Bọ Cạp. Toru là minh chứng cho điều đó, ở anh, cuộc sống có giá trị nhất là cuộc sống của riêng mình anh, chỉ riêng mình anh. “Tôi chẳng có gì nhiều để chuyện trò với ai mà chỉ lui thui với những cuốn sách của mình. Tôi thường nhắm nghiền mắt lại, chạm tay vào một cuốn sách quen thuộc rồi rút lấy hương vị của nó vào sâu thẳm lòng mình. Thế là đủ để tôi hạnh phúc.” – Đó là một Toru khi đọc sách, hiếm khi nào bày tỏ cái tôi của mình ra ngoài, vô cùng ích kỷ khi gặm nhấm niềm vui riêng tư với từng trang sách, mà toàn là sách quái dị. Như cách anh khẳng định về “Gatsby vĩ đại”: “Tôi muốn nói cho mọi người biết rằng đó là một cuốn tiểu thuyết tuyệt vời, nhưng xung quanh tôi chưa có ai đã từng đọc Gatsby vĩ đại hoặc có ý muốn đọc nó.” Chỉ có Bọ Cạp mới có tình yêu và cách giữ gìn vật báu kì lạ như vậy, không hề khoe khoang, không hề tự phụ.
Không nhiều mối quan tâm, không nhiều bay bổng, chàng nhân vật chính của chúng ta quẩn quanh mãi ở tuổi hai mươi, nơi anh “không quan tâm gì đến cảnh vật xung quanh. Tôi còn nghĩ đến bản thân mình, đến cô gái đẹp đang sánh bước với mình. Tôi đang nghĩ đến chuyện hai đứa với nhau, rồi lại đến bản thân mình. Tôi vẫn còn ở cái tuổi, ở cái đoạn của cuộc đời khi mọi cảnh trí, mọi cảm xúc, mọi ý nghĩ đều chỉ quay về chính bản thân mình như một chiếc boomerang.”
Lớn lên cô độc, tưởng như sẽ trưởng thành cô đọc, Toru gặp Kizuki, người bạn thân Song Ngư vô cùng đặc biệt. Có một sợi dây vô hình gắn kết hai chàng trai trẻ, gắn kết hai tâm hồn khác lạ mà lại đồng điệu này. Toru đã phải thừa nhận “khi chuyện trò với Kizuki, ta cảm thấy như mình là một con người đặc biệt thú vị với một cuộc sống đặc biệt thú vị.” Phải chăng chính những ngạc nhiên, hào hứng ban đầu đó đã trao sức mạnh cho Toru cô đơn, cho anh một thế giới của sự quan tâm, và cũng khiến anh trả lại ơn nghĩa đó, theo một cách rất Bọ Cạp! Trước cái chết của Kizuki, người bạn thân Toru “không biết mình đang ở đâu trong cái thế giới này”, anh không buồn đau, không oán hận, chỉ khẽ bước sang một thế giới mới, mơ hồ, hoang vắng, mà cũng tĩnh tâm lạ kì.
Tốt nghiệp trung học, lên Tokyo học đại học, mặc dù cô độc, không thích kết giao với nhiều người mới, căm ghét sự phóng túng và lạ lẫm, nhưng bản chất Bọ Cạp không giấu được lòng tốt với bè bạn của anh. Đó là cách Toru quan tâm đến Quốc-xã – một sinh viên dị thường trong khu học xá, hay tình bạn với Reiko, một sự trả nợ gần-như-hoàn-hảo cho nỗi đau của Naoko. Những quan tâm từ nhỏ nhặt li ti nhất, đến những hành động tưởng như chỉ có trong tình yêu, đã được Toru hoàn thành tròn trịa mà không làm ai hồ nghi, phán xét. Tình bạn với Reiko, sự ám ảnh về Kizuki đã song hành đi đến hết câu chuyện, như một cái kết hoàn hảo, hay một mở đầu kì diệu cho một câu chuyện mới, đẹp đẽ hơn, sáng sủa hơn.
Xã hội Nhật Bản những năm đó nhộn nhạo bởi những thay đổi cả bên trong và bên ngoài, những lề thói cũ chạm phải những cú hích thời đại. Thanh niên Nhật Bản chộn rộn với sex, với tư tưởng mới. Họ làm tình. Xem phim con heo. Đọc sách khiêu khích. Họ đấu tranh cả trong ồn ã và im lặng. Toru mười bảy tuổi với biết bao biến cố, cũng bắt đầu ngủ với một đám bạn gái ở trường, sau cái chết của Kizuki. Toru hai mươi tuổi xa nhà, sau lần gặp Nagasawa, cũng bắt đầu tìm đến những lạc thú cần-trải-nghiệm của tuổi trẻ. Vậy mà bóng đêm vẫn hoàn toàn là bóng đêm. Với Toru, làm tình như một thứ nghệ thuật mà không phải ai cũng sẵn sàng biểu diễn. Anh lang thang với biết bao người con gái, nhưng lại thất bại với chính tình yêu đầu tiên của mình. Cái nhìn và cách hành xử trong tình dục của anh toát lên một vẻ đẹp đặc trưng của Bọ Cạp. Họ giỏi và đam mê trong chuyện đó, nhưng sẽ không làm, nếu không có tình yêu. Đến gần cuối câu chuyện, khi chứng kiến một cuộc biểu tình sinh viên thất bại, những mảng tối cuối cùng của Toru cũng phải lên tiếng: “Này Kizuki, tôi nghĩ cậu chẳng lỡ làng cái quái gì đâu. Thế giới này là một bãi cứt.”
Độc địa và bỡn cợt như một bãi nước bọt nhổ vội, từng chữ trong lời phỉ nhổ ấy đều tuyệt đối Bọ Cạp.
Naoko – Thiên thần u tối
Dù cho chính nàng có muốn hay không, Naoko đã thực sự là một thiên thần trong Rừng Na-uy. Mọi hành động của nàng từ thuở thiếu thời, đến những câu chữ trong những bức thư cho Toru đều toát lên hình ảnh một thiếu nữ trẻ trung, nhưng e ấp, mong manh dễ vỡ. Nét đẹp của Naoko giống như nét đẹp của một cô gái Kim Ngưu, nhiều lãng mạn, nhưng cũng nhiều tự vấn bí bách…
Từng câu chữ trong Rừng Na-uy đều trân quý vẻ đẹp của Naoko, đôi bàn tay nhỏ, làn da trắng, những cái nhìn nhẹ nhàng. Chàng trai nào nhìn thấy nàng hẳn đều khẽ reo lên “Chao ôi, cô gái đó thật dễ thương.” Nhưng Naoko không phải là một thiên thần nóng bỏng, hay nồng nhiệt. Nàng không phải tuýp người dễ nói chuyện, giống như đa phần các cô gái Kim Ngưu khác: “Naoko không phải là người hay nói, còn tôi thì nghe giỏi hơn nói, nên tôi luôn thấy lúng túng khi một mình với nàng. Không phải chúng tôi không hợp nhau. Chúng tôi chỉ không có gì để nói.” Sâu hơn nữa trong mối quan hệ với Toru, cô rơi vào trạng thái có điều để nói, mà không làm cách nào diễn đạt nổi: “Chẳng bao giờ mình có thể nói được điều mình muốn nói,” Naoko tiếp lời. “Như vậy cũng lâu lâu rồi. Mình cố nói một điều gì đó, nhưng nói ra từ nào là sai từ ấy chúng đều không đúng hoặc ngược hẳn lại với điều mình định nói. Mình cố khắc phục, nhưng chỉ càng tệ hơn.”
Câu chuyện của Naoko, với cả Kizuki và Toru, ngay ở những tầng nghĩa đơn sơ nhất, là bi kịch của tình yêu và tình dục. Naoko đã tâm sự với Reiko rằng “Em biết chuyện đó chỉ đến với em một lần thôi và sẽ ra đi không bao giờ trở lại. Đó phải là cái gì đó chỉ có được một lần trong đời. Trước đó em đã chưa bao giờ cảm thấy cái gì như vậy, và từ đó đến nay cũng thế. Em đã không bao giờ cảm thấy muốn làm chuyện đó nữa” . Chỉ có thể là một cô gái Kim Ngưu, yêu thương cuồng nhiệt nhưng cũng trân quý những điều mà chỉ có tình yêu tạo ra. Chỉ có thể là một thiên thần, mới gìn giữ giá trị của lần-duy-nhất đó, mang nó lên thiên đường, giữ nó tồn tại vĩnh viễn.
Thiên đường đó, nàng không cho phép bất cứ ai đi theo cùng. Kể cả Toru, và nhất là Toru.
Midori – Cơn gió mùa thổi mãi
Không ngần ngại, tôi đã khẳng định Midori là một cô gái Bảo Bình cá tính từ ngay những giây đầu tiên đọc về cô. Nhiều đam mê kì lạ, nhiều mâu thuẫn, nhưng rất lí trí, rất rõ ràng và tỉnh táo.
Không phải cô gái nào cũng kết bạn với người lạ theo cách đặc biệt như Midori, càng không phải cô gái nào cũng dùng điện thoại để giúp bạn mình tự-sướng. Midori, trong tình bạn với Toru, rất chân thành, nhưng cũng rất táo bạo. Chính cô là người đưa ra những lời khuyên tỉnh táo nhất, thành khẩn nhất cho chàng trai đang đi lạc kia, là người kéo anh ra khỏi bóng tối, mang anh đến với thực tại. Như chính bạn vậy, có bao giờ bạn thấy mừng rỡ vô cùng, khi cô bạn Bảo Bình trông kì dị và thiếu nữ tính của bạn, lại khuyên bạn một câu vô cùng chí lí trong chuyện tình cảm của bạn chưa? Là một trong ba cung hoàng đạo tỉnh táo nhất, có một người bạn như Bảo Bình đồng nghĩa với việc có một chuyên gia tâm lí tốt bụng, luôn bên bạn, ủng hộ, ngăn cản bạn, bằng cả trái tim mình. Trong truyện, Midori cũng nấu ăn rất ngon, phần lớn là do thói quen tự lập từ nhỏ. Trái tim Toru bị dẫn dụ, cũng là nhờ cái dạ dày háu đói một ngày đẹp trời ấy.
“Nếu cậu thấy tớ ngoài phố và tớ đang đội một cái mũ đỏ thì chớ có nói gì với tớ, cứ việc biến đi thôi.” – Cô gái nào đến ngày mà chẳng phức tạp và rắc rối, nhưng chắc chắn chỉ có thiếu nữ Bảo Bình mới có thể vượt qua chính sự mệt mỏi của bản thân, mà cảnh báo cho mọi người về sự rối loạn của mình. Và nhiều khi, chính sự rõ ràng, tỉnh táo đấy khiến Midori buồn. Bảo Bình luôn là người chủ động, là người ra đi trước trong một mối quan hệ trục trặc, và là người có thể tự dẫn mình đến những đau đớn khó lường. Hình ảnh Midori khỏa thân trước ảnh thờ của bố, với lòng tự hào về cha mình và một sự tôn thờ mãnh liệt, cũng là hình ảnh vẽ nên cái đau khác thường của cô.
“Nghĩa là tớ không được phép nghĩ đến cậu nếu tớ đã có bồ?” – Cô như reo lên khi nói câu này, rằng cảm xúc, tình yêu, nó giản dị và tất yếu như vậy đấy. Midori yêu thương Toru, ngay từ những giây phút đầu tiên biết anh, nhưng cô không vồ vập, không khoe mẽ khi yêu anh. Từ việc đi dạo cùng Toru, cùng đọc sách, chia sẻ với anh về cuộc đời mình, nấu cho Toru ăn đến việc cho anh làm chuyện đó với chiếc quần của mình, Midori chứng minh sự thành khẩn, ấm áp mà uy tín của mình với người bạn gặp nhiều nỗi buồn Toru. Cô tin tưởng, thấu hiểu và chờ đợi anh, không một chút hồ nghi hay ghen tị.
Là điểm sáng và là nguyên khí nửa cuối cuốn tiểu thuyết, Midori như một cơn gió mùa, chợt chạm khẽ làn da tất thảy các nhân vật, mang đến một cái co mình nhẹ bẫng, nhưng cũng đủ khiến chúng ta tỉnh táo trở lại, và nếu may mắn, nồng nhiệt trở lại.
Bộ ba Naoko – Toru – Midori, cùng những đặc trưng của ba cung hoàng đạo nhiều ân oán Kim Ngưu – Bọ Cạp – Bảo Bình, vẽ nên câu chuyện tình tăm tối của Rừng Nauy. Mạnh mẽ, cương quyết, nhưng rất giỏi buộc tội bản thân như Toru yêu thương và chăm lo một Naoko mong manh yếu mềm hẳn nhiên sẽ được một người tỉnh táo như Midori cứu rỗi. Chúng ta lặng ngắm bộ ba, như những quân cờ Domino, người này ngã vào lòng người kia như định mệnh, rồi mỉm cười để thấy, rõ ràng những mâu thuẫn đắng vẫn có lời giải đáp ngọt ngào. Kẻ lữ hành cô độc trên chuyến bay đầu truyện giờ luôn có một bến đỗ bình yên. Thiên thần u tối đã lên đến thiên đàng, với sự vẹn nguyên đến hoàn hảo của nàng. Và cơn gió mùa, đã làm cả câu chuyện chuyển mình, làm xã hội Nhật Bản run rẩy, với niềm vui, với tương lai, với sự giải thoát cho những tâm hồn người trẻ tưởng như đã chết già.
Mỗi lần đọc lại Rừng Nauy là một lần tôi bật khóc, khóc cho niềm vui, cho lý tưởng của những thanh niên trong truyện. Tôi lại hào hứng trở lại với cuộc đời, muốn kiếm tìm, muốn trải nghiệm, muốn đau đớn một lần để trưởng thành cho xứng đáng với khao khát của chính mình. Muốn say, muốn làm tình điên cuồng, và muốn yêu, được yêu, cho đến chết. Kì diệu vậy thôi.
———————————
